Pracownik ma obowiązek zachować trzeźwość w pracy i nie stosować środków wpływających negatywnie na zdolność psychofizyczną.
Pracownicy, którzy podejmują czynności zawodowe lub służbowe w stanie po użyciu:
podlegają karze grzywny lub aresztu.
Wraz ze zmianami w Kodeksie pracy pracodawcy zyskują bezpośrednią podstawę prawną do badania trzeźwości swoich pracowników – pracodawca może prowadzić kontrole trzeźwości lub kontrolę na obecność środków działających podobnie do alkoholu, jeżeli jest to niezbędne dla zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub dla ochrony mienia.
Pracodawca może podjąć decyzje, że:
Pamiętaj! Informacje o obecności w organizmie pracownika alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu stanowią dane dotyczące zdrowia, a zatem dane wrażliwe. Dlatego wprowadzenie kontroli w zakładzie pracy wymaga odpowiedniego przygotowania, w tym określenia przesłanek badania i wdrożenia procedur wykonywania badania.
Pracodawca ma obowiązek nie dopuścić pracownika do pracy:
Pracodawca musi poinformować pracownika, którego nie dopuścił do pracy, o podstawie tego działania (na przykład wskazać na wynik badania bądź na uzasadnione podejrzenie, że pracownik nie jest trzeźwy).
Ważne! Zarówno pracodawca, jak i pracownik, który nie został dopuszczony do pracy, może zażądać przeprowadzenia badania stanu trzeźwości pracownika przez Policję.
Kontrola wprowadzana przez pracodawcę może dotyczyć:
Uwaga! Pracodawca dopuszcza pracownika do pracy, jeżeli badanie wykaże stężenie alkoholu w jego organizmie poniżej poziomu 0,2‰ we krwi lub poniżej 0,1 mg w 1dm3 wydychanego powietrza.
Jeżeli zawartość alkoholu nie osiąga lub nie prowadzi do osiągnięcia wartości właściwych dla stanu po użyciu alkoholu, jest to równoznaczne ze stwierdzeniem braku obecności alkoholu w organizmie pracownika.
Pracodawca może wprowadzić kontrolę pracowników, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia:
W praktyce oznacza to, że kontrola trzeźwości będzie obejmować część pracowników danej firmy, zajmujących określone stanowiska lub wykonujących określone prace, w przypadku których spożycie alkoholu albo środków działających podobnie do niego stwarza szczególne zagrożenie dla życia, zdrowia czy mienia.
Pamiętaj! Pracodawca nie powinien wprowadzać samodzielnego badania trzeźwości,
o ile nie jest to konieczne, aby chronić życie, zdrowie lub mienie, albo kiedy może osiągnąć ten cel innymi sposobami. Przede wszystkim pracodawca, który podejrzewa, że pracownik jest nietrzeźwy, może zawsze wezwać Policję.
Zasady kontroli trzeźwości pracowników lub kontroli na spożycie innych środków działających podobnie do alkoholu trzeba ustalić:
W dokumencie, który wprowadza kontrolę, trzeba określić co najmniej:
O wprowadzeniu kontroli trzeźwości pracodawca informuje pracowników w sposób przyjęty u tego pracodawcy nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania.
W przypadku zatrudnienia nowego pracownika objętego kontrolą pracodawca przed dopuszczeniem go do pracy przekazuje mu informacje na temat sposobu przeprowadzania kontroli trzeźwości – w tym rodzaju urządzenia wykorzystywanego do kontroli, czasu i częstotliwości jej przeprowadzania.
Informacja może być przekazana w postaci papierowej lub elektronicznej.
Kontrola pracownika powinna być tak przeprowadzana, aby nie naruszać jego godności i innych dóbr osobistych.
Kontrola obejmuje badanie przy użyciu metod, które nie wymagają badania laboratoryjnego.
Ważne! Szczegółowe warunki i metody przeprowadzania kontroli trzeźwości przez pracodawcę są określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 16 lutego 2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika
Kontrola trzeźwości
Kontrola trzeźwości musi być przeprowadzana za pomocą urządzenia dokonującego pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu.
Urządzenia do pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu:
W przypadku pomiaru analizatorem wykorzystującym metodę spektrometrii w podczerwieni oraz uzyskania wyniku ponad 0,00 mg/dm3, trzeba niezwłocznie wykonać drugi pomiar.
W przypadku pierwszego pomiaru analizatorem wydechu wykorzystującego metodę utleniania elektrochemicznego oraz uzyskania wyniku ponad 0,00 mg/dm3, trzeba wykonać drugi pomiar po upływie 15 minut.
Nie można wykonywać badania analizatorem wydechu przed upływem 15 minut od chwili zakończenia spożywania alkoholu, palenia wyrobów tytoniowych, w tym palenia nowatorskich wyrobów tytoniowych, palenia papierosów elektronicznych lub używania wyrobów tytoniowych bezdymnych przez osobę badaną.
Ważne! Na żądanie badanego pracownika wynik badania analizatorem wykorzystującym metodę utleniania elektrochemicznego wynoszący ponad 0,00 mg/dm3 należy zweryfikować badaniem analizatorem wydechu wykorzystującym spektrometrię przez dokonanie dwóch pomiarów. Drugi pomiar trzeba wykonać niezwłocznie po dokonaniu pierwszego pomiaru. W przypadku pierwszego pomiaru analizatorem wydechu i uzyskania wyniku równego lub większego od 0,10 mg/dm3, a w drugim pomiarze wyniku 0,00 mg/dm3, trzeba niezwłocznie wykonać trzeci pomiar tym samym analizatorem wydechu. Jeżeli wynik trzeciego pomiaru wynosi 0,00 mg/dm3, to badanie nie wskazuje na stan po użyciu alkoholu.
Ustnik urządzenia musi podlegać wymianie każdorazowo przed przeprowadzeniem pomiaru. Opakowanie ustnika należy otwierać w obecności osoby badanej.
Badanie wydychanego powietrza może być przeprowadzone przy użyciu urządzenia, które nie jest wyposażone w cyfrową prezentację wyniku pomiaru, a także bez użycia ustnika, jeżeli producent analizatora wydechu przewiduje taki sposób jego eksploatacji. Jeżeli jednak takie badanie wykaże obecność alkoholu w wydychanym powietrzu, trzeba niezwłocznie przeprowadzić kontrolę urządzeniem dokonującym pomiaru stężenia.
Zapoznaj się z dodatkowymi warunkami kontroli określonymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 16 lutego 2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika.
Badanie na obecność środków działających podobnie do alkoholu polega na nieinwazyjnym pobraniu próbek śliny i umieszczeniu ich w urządzeniu do oznaczania metodą immunologiczną środków działających podobnie do alkoholu, zgodnie z instrukcją obsługi tego urządzenia.
Do próbek nie dodaje się innych substancji poza znajdującymi się w zestawie urządzenia do oznaczania metodą immunologiczną środków działających podobnie do alkoholu.
Jeżeli kontrola wykaże, że pracownik znajduje się w stanie po użyciu alkoholu, w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu, pracodawca może:
Pamiętaj! Jeżeli wynik badania nie wskazuje na stan po użyciu alkoholu lub stan nietrzeźwości pracownika, okres niedopuszczenia pracownika do pracy jest okresem usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Pracodawca przechowuje informacje na temat badania tylko wtedy, gdy wykazało ono stan po użyciu alkoholu, stan nietrzeźwości albo obecność w organizmie pracownika środka działającego podobnie do alkohol i o ile uzna to za niezębne.
Pracodawca powinien przechowywać informacje o:
Pracodawca przechowuje te informacje w aktach osobowych pracownika, w części B, przez okres nieprzekraczający roku od dnia ich zebrania. Po upływie tego okresu informacje są usuwane.
Ważne! Jeżeli pozytywny wynik badania będzie skutkował nałożeniem kary porządkowej, to dokumentacja badania powinna być przechowywana w części „D” akt osobowych do czasu uznania kary za niebyłą (odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa się z akt osobowych pracownika po roku nienagannej pracy).
Jeżeli informacje na temat badania mogą stanowić lub stanowią dowód w postępowaniu prowadzonym na podstawie prawa, a pracodawca jest stroną tego postępowania lub powziął wiadomość o wytoczeniu powództwa lub wszczęciu postępowania, okres przechowywania takich informacji ulega przedłużeniu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.
Na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy badanie pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Najczęściej będzie to Policja.
W niektórych sytuacjach Policja zleca przeprowadzenie badania krwi. Zrobi to na przykład gdy:
Policja przekazuje pracodawcy i pracownikowi niedopuszczonemu do pracy pisemną informację, obejmującą:
W przypadku przeprowadzenia kilku pomiarów informacja musi obejmować czas przeprowadzenia pomiarów i wynik każdego z nich.
Pracodawca przechowuje w aktach pracownika – przez rok od badania – tylko informacje o wykazaniu stanu po użyciu alkoholu, stanu nietrzeźwości albo obecności w organizmie pracownika środka działającego podobnie do alkoholu.
Zasady kontroli pracowników stosuje się odpowiednio do osób współpracujących:
jeżeli ich pracę organizuje pracodawca.
Oznacza to, że pracodawca – na ile to możliwe – stosuje zasady kontroli trzeźwości z ewentualnymi modyfikacjami, na przykład musi poinformować osoby współpracujące o zasadach kontroli przed jej rozpoczęciem. Sam sposób przeprowadzania kontroli przez pracodawcę, w tym wykorzystywane urządzenia, będzie taki jak w przypadku pracowników.
Pracodawca nie stosuje przepisów, które nie mogą znaleźć zastosowania do umów cywilnoprawnych. Na przykład do umów prawa cywilnego nie będą miały zastosowania przepisy dotyczące nakładania kary porządkowej i przechowywania wyników badań w aktach osobowych.
Uwaga! Osoby, które nie są pracownikami, a które objęła kontrola, powinny otrzymać informację wynikającą z przepisów RODO, między innymi o administratorze zbierającym i przetwarzającym dane określonej osoby, o celu przetwarzania danych osobowych, podstawie prawnej przetwarzania czy okresie przechowywania danych.
Poprzednia
Następna
